Szczawnica to miasto w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, od 1 stycznia 2008 r. siedziba gminy miejsko-wiejskiej Szczawnica. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa nowosądeckiego.
Szczawnica leży w dolinie potoku Grajcarka, który jest prawym dopływem Dunajca. Znajduje się między Pieninami a pasmem Radziejowej z Beskidu Sądeckiego.
Szczawnica jest znanym uzdrowiskiem już od połowy XIX wieku. Leczone są tam choroby układu oddechowego i przewodu pokarmowego, ze względu na występowanie szczaw alkalicznych słonych oraz korzystnych warunków klimatycznych. Uzdrowisko Szczawnica wróciło ponownie w 2005 w drodze sądowego porozumienia do przedwojennych właścicieli rodziny hr. Stadnickich. Szczawnica posiada wiele tras narciarskich. Najdłuższa (2 km) na Palenicę z 4 krzesełkowym wyciągiem i oświetleniem, przepustowość 2200 osób na godzinę, zarządzana przez Polskie Koleje Linowe.
W latach 1973-1982 połączona z Krościenkiem, nosiła wtedy nazwę Szczawnica-Krościenko. Od 1982 ponowny podział miast.
1 stycznia 2008 zmieniono rodzaj gminy Szczawnica z miejskiego na miejsko-wiejski, co w praktyce oznaczało wyłączenie poza administrację miasta obszarów dawnych wsi Jaworki i Szlachtowa (nadając im status wsi) oraz Biała Woda i Czarna Woda (nadając im status części wsi Jaworki). Z wyłączonych terenów powstał obszar wiejski gminy miejsko-wiejskiej Szczawnica. Manewrowi temu wtórowało nietypowe "odebranie" praw miejskich Szczawnicy: 1 stycznia 2008 odebrano status miasta gminie miejskiej Szczawnica z równoczesnym (tego samego dnia) nadaniem statusu miasta miejscowości Szczawnica. Zabieg taki wynikał wyłącznie z ustawowego wymogu uwzględnienia zmiany statusu gminy i miejscowości wchodzącej w jej skład. Pomimo tego czysto biurokratycznego zabiegu Szczawnica de iure i de facto nie utraciła praw miejskich i ich potem nie otrzymała.
W Szczawnicy rozpoczyna się Droga Pienińska – szlak pieszo-rowerowy malowniczo biegnący wzdłuż Dunajca (głównie po słowackiej stronie) i kończący się w słowackim Czerwonym Klasztorze.
W pobliżu znajduje się Góra Jarmuta, na której wg podań znajdować się miała pogańska świątynia.